Wie oud (of middeljong) genoeg is om zich de jaren zeventig en tachtig te herinneren, moeten we vast niets vertellen over de ‘Hoe En Waarom’-boekenreeks. Een omvangrijke reeks naslagwerken voor de schoolgaande jeugd waarin zowat elk onderwerp aan bod kwam, van het menselijk lichaam over atoomenergie tot dinosaurussen. De kans is dus meer dan groot dat ook de kruistochten hun eigen boek hadden in die reeks.
Een boekenreeks die trouwens niet meer in de handel verkrijgbaar is, en waarschijnlijk enkel nog in het huis van verzamelaars te vinden is. Of op zolders van mensen die niets weggooien. Wat ons meteen de vraag doet stellen of kinderen vandaag de dag nog (vrijwillig) teruggrijpen naar boeken, of hun dosis interessante weetjes vooral via het internet grijpen. Of via de televisie. Waar de Amerikaanse kabel- en satellietzender History Channel een serieuze duit in het zakje doet om hun doelpubliek lering en vermaak te schenken. Met een mengeling tussen documentaires en historische reconstructies bijvoorbeeld. Zoals in ‘The Crusades: Crescent & The Cross’, dat meer doet dan zomaar een professor geschiedenis in beeld brengen en hem of haar zijn zegje laat doen. De kruistochten en veldslagen worden immers voor het overgrote deel gebracht als nagespeelde reconstructie. Het resultaat is een kijkstuk dat het midden houdt tussen een documentaire en een speelfilm.
Voordeel van de aanpak van History Channel is dat de onderwerpen echt wel goed gedocumenteerd zijn. Zo wordt de culturele en religieuze impact van de kruistochten getoetst aan de hedendaagse situatie in het Midden-Oosten en de verstandhouding tussen het christendom en de islam. Ook worden de kruistochten heel gedetailleerd uit de doeken gedaan vanuit het standpunt van de toenmalige sleutelfiguren (Richard Leeuwenhart, Saladin, koning Louis VII en Nur-Al-Din om er maar een paar te noemen). De over drie schijfjes gespreide documentaire begint met de genesis van de kruistochten en laat horen en zien hoe paus Urbanus II de christenenen mobiliseerde voor de tocht naar het heilig land: iedereen die zich aansloot werd zowaar verlost van zijn aardse zonden. Ruim zestigduizend gegadigden voelden zich geroepen om de meer dan vijfduizend kilometer naar het Midden-Oosten af te leggen. Ook de zijde van de moslims wordt belicht: om zich beter te wapenen tegen de christenen verenigen verschillende staten zich om zo een groot moslimrijk te creëren. ‘The Crusades: Crescent & The Cross’ behandelt de drie belangrijkste kruistochten: de eerste (die in 1144 wordt verloren door de christenen), de tweede (die in 1187 ook uitdraaide op een nederlaag) en de derde (die met Richard Leeuwenhart).
Duimen omhoog voor de geschiedkundige waarde dus, maar de uitwerking laat links en rechts toch wat te wensen over. Zeker omdat je als beetje cinefiel weet dat je bijvoorbeeld rustig Ridley Scotts ‘Kingdom Of Heaven’ in de thuiscinema kan bekijken (en dan liefst de director’s cut) om cinematografisch meer onderbouwd entertainment rond dit onderwerp te aanschouwen. Dat daar waarschijnlijk een groter loopje met de geschiedkundige waarheid wordt genomen, moet je er maar bijnemen.
Geschiedenisfreaks zullen – puur op het vlak van informatievergaring – misschien wel het meest voldoening halen uit de History Channel-aanpak. Misschien: want er mag tijdens de interviews en voice over dan wel genoeg interessante info uit de lucht vallen, de delen waarin de nadruk ligt op het naspelen van sleutelscènes (vaak doorspekt met een fikse dosis CGI) zijn vaak te statisch en kleinschalig en halen het geenszins bij de spektakelprenten zoals Scott die met gusto regisseert. Al laat het budget van deze documentaires zich uiteraard niet vergelijken met dat waar een doorsneeblockbuster uit Hollywood een beroep kan op doen. Uiteraard moet je dit project van History Channel niet zozeer om de cinematografische waarde bekijken, maar vooral om de weetjes en interessante geschiedenisles. Wie in die optiek de schijfjes in de dvd-lader stopt, zal waarschijnlijk niet teleurgesteld zijn.