Bezittingen in vleteren

Bespreek hier de bezittingen van de Tempeliers binnen de huidige grenzen van België.
Plaats reactie
Filip De Cooman
Berichten: 6
Lid geworden op: 25-08-2013 10:34

Bezittingen in vleteren

Bericht door Filip De Cooman » 21-06-2016 13:46

Daar ik woon in Vleteren besloot ik om uit te zoeken wat er geschiedkundig bewezen zou kunnen worden van alle verwijzingen naar de tempel orde. Ik zocht lang documentatie uit, regelde afspraken met mensen die er mogelijks meer van wisten en ging ter plekke kijken. Ik bekeek kaarten en vergeleek ze door de eeuwen heen. Ik was verrast te zien dat niet alle verwijzingen verzonnen of onbewijsbaar waren.

Uit verschillende bronnen (zie bronvermelding) heb ik mogen vernemen dat de tempeliers een aantal bezittingen hadden in Vleteren. In en rond Ieper had de orde terreinen ter waarde van 70 hectaren. Vleteren (west en oost en Woesten) behoorde hier ook toe. Deze terreinen en infrastructuren zouden gekocht zijn geweest door de orde omstreeks 1250.

Westvleteren

Op de baan tussen Poperinge en Westvleteren, ligt een stukje grond met eeuwenoud gebouwen. In de volksmond spreekt men over 'tempelhof, maar blijkbaar is deze naam ook terug te vinden in de geschreven bronnen. Het is echter niet omdat een plaats een verwijzing heeft naar 'tempel' dat het effectief iets te maken heeft met de orde. Eerst en vooral wou ik weten of er daar in de 12e eeuw uberhaupt wel iets gestaan had. Verschillende kaarten en documenten tonen dat hier wel degelijk al zeer lang bebouwing staat. In de 12e eeuw moet hier een U-vormige hoeve gestaan hebben met een versterkt woonhuis.

Het geheel was omgeven door een, met water gevulde gracht. De gebouwen van de boerderij zijn met de jaren afgebroken en, op een lichtjes andere plaats, herbouwd geweest. De versterkte woning is op de originele fundering blijven staan, maar is blijkbaar in de loop der eeuwen hersteld moeten worden.

De versterkte woning wordt nog steeds gebruikt als woning en ziet er zeer charmant uit. Het ligt aan een vijver (deel van de oorspronkelijke gracht) en is mooi afgeschermd met haagjes. De binnenkant van de versterkte woning gaf meer prijs. Op sommige originele stenen zijn religieuze kruisjes gekerfd. De buitengevel heeft verschillende metselaarstekens die te dateren zijn tussen 1100 en 1300. Of de tempeliers dit gebouw gebouwd is ongeweten. Volgens mij was er al een gebouw aanwezig dat mogelijks versterkt geweest is. De aparte ligging kan aan de andere kant misschien wel een 'nieuwbouw' van de orde zijn geweest op hun nieuw aangekochte terreinen. Daar heb ik geen info over.

Dit geheel met omringende velden en boomgaard behoorde dus toe aan de tempel orde.

Aan de oostelijke zijde van dit terrein loopt de Vleterbeek. Dit telt al eeuwen als de grens tussen de percelen. Het stuk beek dat langs het terrein van het tempelhof loopt, wordt in verschillende bronnen vermeld als tempelbeek en zou destijds ook in de koopakte opgenomen geweest zijn (maar niet onder die naam).

Ten noorden en ten westen van het terrein lagen bossen die eveneens aangekocht werden. Het noordelijke bos werd in twee verdeeld door een dreef; in de volksmond omschreven als tempeldreefelst.

Er is ook sprake van aankoop van een stuk straat. Naar alle waarschijnlijkheid gaat het hier om een stuk van de eikhoekstraat, die het terrein dwarst.

Het toenmalige terrein is hede ten dagen verdeeld onder verschillende eigenaars, wat mondeling bevragen moeilijker maakt.

Om het allemaal wat visueel verstaanbaar te maken, hier een kaart uit de ferraris atlas. Het rode vierkantje met omwalling is het tegenwoordige tempelhof.

Afbeelding

De volgende foto toont het tempelhof in de jaren '20-'30. De metseltekenen (maalkruis en ruiten) op de gevel zijn kenmerkend voor een bakstenenconstructie uit de 12e-13e eeuw. Vooral het maalkruis werd in deze streek veel gebruikt in de jaren 1150-1250 om het kwade weg te houden) Het is duidelijk te zien dat de gevel verschillende keren aanpassingen heeft meegemaakt (plaatsing ramen en dergelijke)
De foto met het torentje toont een 15de eeuwse aanbouw op een eerdere vierkante toren. Het gebouw heeft 2 vierkante torens. Na een hevige regenbui was vroeger het kleurverschil goed merkbaar tussen alle bouwfasen. Nu is het gebouw gerestaureerd en hervoegd geweest waardoor alles vrij nieuw lijkt.

Afbeelding

Afbeelding

Oostvleteren

In Oostvleteren zijn er 5 verwijzingen naar de orde. Uit dezelfde akte van 1250, is op te maken dat eveneens terreinen aangekocht werden. Wat nu een veevoederbedrijf is, was destijds een molen. In de volksmond de tempelare molen. Op deze locatie is niets meer te zien. De plaats is echter wel bekend.

Op de kruising tussen de Vleterbeek en de ijzer moet zich een perceel bevonden hebben dat eveneens aangekocht werd door de orde. Ik denk dat het niet toevallig is dat dit aangekochte perceel grenst aan de Eversam abdij die er net naast in 1091 werd opgericht.

Verder is er nog sprake van 2 'taillieboschen' (bossen vaak gebruikt voor houtproductie) in de directe nabijheid van de abdij van Eversam (vroeger gehucht van Oostvleteren, nu deel uitmakend van Elzendamme) en een tempelaerestraat (niet meer terug te vinden).

Woesten:

In Woesten is enkel een verwijzing naar een tempelstraat en/of tempelaerestraat (mogelijks dezelfde straat) en een wijk die mogelijks grensde aan terreinen van de orde en zo bekend werd als tempelaerewijk. (Geen historische bewijzen)

Ik hoor zeer graag jullie bevindingen, aanpassingen, tegenbewijzen, kortom alle feedback is welkom. Het kan de geschiedenis van de orde maar ten goede komen!

Bronvermelding:

-Plaatselijke geschiedkundige/heemkundige kring Fleternia (mondeling)
-Eigenaars (mondeling)
-Penningkohier van de heerlijkheid der tempeliers in Vleteren (West en oost) 1578
-5de penning 'heerlyckheden vrije St-Omaars'
-Verschillende historische kaarten (waaronder ferraris als recentste)
-Aankoopakte van de kapelaan van het Ieperse tempelhuis te Ieper (Lambert) 15 maart 1250.

Plaats reactie